Hướng Dẫn Đi Xe Ô Tô Số Sàn Đúng Cách, An Toàn

Các loại xe số sàn ít được người dùng ưa chuộng hơn xe số tự động. Tuy hộp số sàn có cấu tạo đơn giản hơn các loại hộp số tự động như: hộp số AT, hộp số vô cấp CVT, hộp số ly hợp kép DCT…nhưng trái lại thì cách điều khiển của xe số sàn lại phức tạp hơn các loại xe số tự động. Dưới đây là một số hướng dẫn đi xe ô tô số sàn bạn nên tham khảo để di chuyển xe đúng cách, không bị giật.

Xe ô tô số sàn là gì?

Xe ô tô số sàn là dạng xe mà người lái phải thao tác thủ công để điều khiển hệ thống số bằng tay. Trong tiếng Anh, viết tắt MT – Manual Transmission là cách gọi cho loại xe số sàn, còn loại xe số tự động được gọi là AT – Auto Transmission. Xe số tự động có khả năng tự động tăng/giảm số phù hợp với tải trọng và tốc độ của xe.

Xe ô tô số sàn là loại xe ô tô được trang bị hộp số sử dụng cơ cấu số sàn, nghĩa là người lái phải thao tác bằng tay để chuyển đổi giữa các số tăng hoặc giảm tốc. Hộp số số sàn thường đi kèm với ba hoặc năm số tăng tốc và nó được coi là phương thức lái xe truyền thống. Trong khi xe ô tô số tự động được thay đổi số tốc độ tự động, xe số sàn yêu cầu người lái thủ công điều chỉnh số tốc độ.

Cách dùng chân côn – phanh – ga xe ô tô số sàn

Hướng dẫn đi xe ô tô số sàn tuy đơn giản nhưng khi lái xe số sàn có phần phức tạp hơn. Bởi nó đòi hỏi người lái phải có kỹ năng thuần thục tự chuyển số kết hợp với sử dụng chân côn. Tuy nhiên nếu bạn nắm rõ nguyên lý làm việc của hộp số sàn và bộ ly hợp thì việc lái xe số sàn trở nên dễ hơn phần nào rồi.

Phía sàn xe của khu vực lái của ô tô số sàn có 3 bàn đạp, theo thứ tự từ trái sang phải là: chân côn- chân phanh – chân ga.

• Chân côn: Còn được gọi là bàn đạp ly hợp. Đây là phần kết nối giữa động cơ và hộp số.
• Chân phanh: Bàn đạp điều khiển hệ thống phanh của xe.
• Chân ga: Bàn đạp điều khiển tốc độ của xe.

>>> Xem thêm: Mẹo tiết kiệm xăng cho ô tô

Ý nghĩa các ký hiệu trên cần số ô tô số sàn

Để nắm được đầy đủ hướng dẫn đi xe ô tô số sàn thì điều đơn giản nhất là bạn cần tìm hiểu các ký hiệu cơ bản trên cần số sàn:

Các ký hiệu trên xe ô tô số sàn

• Số trung gian: Thường ký hiệu N (Neutral), số 0 hay gọi là số “mo”
• Số tiến: các số ở phía trên cần số 1, 2, 3, 4, 5…
• Số lùi: ký hiệu là R (Reverse)

Khác với số tự động, các số được ký hiệu trên bệ cần số, còn đối với số sàn thì các ký hiệu này được in thẳng lên tay nắm cần số. Được in theo hình chữ H với các ký hiệu như sau:

• Các số lẻ 1,3,5 …nằm ở hàng trên
• Các số chẵn 2,4,6…nằm ở hàng dưới
• Số N nằm trên đường ngang (ở vị trí trung tâm)
• Số R có thể nằm ở trên nằm ở các vị trí như ở trên, dưới hoặc cùng trục ngang với số N. Nhưng thông thường thì số R hay nằm ở phía dưới cùng bên phải.

Ý nghĩa của số trên xe số sàn 

Lực dẫn động hộp số cao nhất khi ở số 1 và giảm dần ở các số tiếp theo. Tương đương với các số đó thì tốc độ xe sẽ thấp nhất khi ở số 1 và tăng dần ở các số tiếp theo. Tùy vào thời điểm, địa hình mà người lái có thể chọn số phù hợp.

• Số 1: Lực dẫn động cao nhất, vận tốc thấp nhất. Sử dụng khi xe bắt đầu đề pa khởi hành, xe cần leo lên dốc cao…
• Số 2, số 3: Lực dẫn động cao thứ 2 và thứ 3 nhưng thấp hơn số 1. Tương tự như vậy tốc độ của số 2 và số 3 cao hơn số 1. Người ta thường dùng 2 số này khi chạy xe ở tốc độ chậm.
• Các số 4,5,6: Dùng khi xe chạy với tốc độ từ trung bình đến cao. Lúc này xe không cần lực dẫn động lớn mà cần duy trì ở mức tốc độ ổn định.

Vận tốc của các số trong xe số sàn

• Số 1: từ 8-16 km/h
• Số 2: 16-32 km/h
• Số 3: 32-48 km/h
• Số 4: 48- 72 km/h
• Số 5: từ 72 km/h trở lên
• Số N: xe không lăn bánh vận tốc 0 km/h
• Số lùi R: xe lùi với tốc độ tương đương với số 1

Bạn lưu ý rằng, tùy vào hộp số của từng hãng xe nên có sự phân chia tỷ lệ truyền động và vận tốc xe ở các số khác nhau.

Cách vào số xe ô tô số sàn

Một trong những nội dung quan trọng của hướng dẫn đi xe ô tô số sàn mà bạn nên học được là cách vào số. Mỗi khi cần vào số xe số sàn thì, tất cả các số 1,2,3…hay số N, số R thì cũng cần thực hiện theo các bước sau:

1. Đạp chân côn
2. Vào số
3. Nhả chân côn từ từ, đạp nhẹ chân ga.

>>> Xem thêm: Thuê xe Xpander tự lái Đà Nẵng

Cách vào số xe số sàn

• Số 1: Đẩy cần số sang hết bên trái, rồi đẩy lên.
• Số 2: Đẩy cần số sang hết bên trái, rồi đẩy xuống.
• Số 3: Đẩy cần số về giữa, rồi đẩy lên.
• Số 4: Đẩy cần số về giữa, rồi đẩy xuống.
• Số 5: Đẩy cần số sang hết bên phải, rồi đẩy đẩy lên.
• Số R: Đẩy cần số sang hết bên phải, rồi đẩy xuống.
• Số N: Đẩy cần số về vị trí chính giữa của trục ngang.

Hướng dẫn đi xe ô tô số sàn an toàn, đúng cách

Toàn Cầu Vàng hướng dẫn bạn cách đi xe ô tô số sàn an toàn theo từng bước dưới đây: 

Hướng dẫn chạy xe ô tô số sàn đúng cách

Bước chuẩn bị: Bạn nên chỉnh ghế để có tư thế ngồi thoải mái nhất, chỉnh gương chiếu hậu để tầm quan sát được rộng nhất, và điều quan trọng không kém là bạn phải thắt dây an toàn..

Khi tất cả đã sẵn sàng thì người lái tiến hành bước lái tiếp theo

1. Dùng chân trái đạp hết chân côn
2. Kiểm tra xem cần số đã về vị trí N chưa, nếu chưa thì bạn chuyển cần về vị trí N nằm ngay giữa của chữ H.
3. Chân trái vẫn đạp chân côn, tây phải bật chìa khóa cho xe nổ máy. Sau khi xe nổ máy thì bạn có thể nhả chân côn.
4. Chân trái đạp chân côn, tay phải gạt cần số đến vị trí số 1 để bắt đầu chạy.
5. Chân trái nhả chân côn từ từ. Bạn không nên nhả chân côn quá nhanh vì xe sẽ bị giật và tắt máy ngay. Khi xe bắt đầu lăn bánh thì nhả hết chân côn, chân phải bắt đầu đạp nhẹ chân ga.
6. Sau khi xe chạy đạt được với vận tốc từ 15 – 50km/h  thì chân trái đạp chân côn xuống sâu,  rồi gạt cần số sang số 2. Sau đó từ từ nhả chân côn đồng thời đạp nhẹ chân ga.

Bạn cần thực hiện tương tự bước 6 nếu muốn chuyển số đến các số tiếp theo.

Hướng dẫn dừng đỗ xe ô tô số sàn

Sau khi bạn đã được hướng dẫn đi xe ô tô số sàn thì bước quan trọng tiếp theo là việc đậu đỗ. Khi muốn dừng đỗ xe, người lái cần thực hiện các bước sau:

1. Chuyển chân phải từ chân đạp ga sang chân nhanh, đạp phanh để xe giảm tốc độ từ từ.
2. Khi xe sắp dừng hẳn, chân trái đạp chân côn để tránh xe tắt máy hay bị giật.
3. Khi xe dừng hẳn chuyển cần số về vị trí N.
4. Kéo phanh tay, rồi tắt máy xe.

Hướng dẫn lùi xe ô tô số sàn

Khi bạn muốn lùi xe, đối với xe số sàn thì người lái cần thực hiện như sau:

1. Dừng xe và bật đèn cảnh bảo
2. Đạp chân côn, chân phanh, chuyển cần số về số lùi R
3. Từ từ nhả chân côn, đạp nhẹ chân ga rồi lùi xe lại.

Kinh nghiệm đi xe số ô tô sàn đúng cách

Toàn Cầu Vàng đã tổng hợp một số kinh nghiệm và lưu ý khi đi xe ô tô số sàn, giúp bạn luôn an toàn khi di chuyển và sử dụng xe ô tô:

Đặt chân lên bàn đạp côn – phanh – ga đúng cách

Đối với những lần đầu tiên khi lái xe số sàn, người lái thường gặp khó khăn trong việc phân biệt giữa chân côn, chân phanh và chân ga. Dưới đây là một số quy tắc giúp bạn vận hành xe an toàn.

• Quy tắc 1: Để gót chân không rời khỏi sàn xe mọi lúc.
• Quy tắc 2: Chân phải hoạt động đồng thời với chân ga và chân phanh. Người lái đặt gót chân thẳng hàng với bàn đạp phanh. Không nên nhấc cả chân để đạp phanh hoặc ga, mà chỉ cần sử dụng nửa phía trước của bàn chân. Gót chân được cố định trên sàn xe để giữ vị trí chân luôn đúng đắn. 
• Quy tắc 3: Chân trái chỉ thực hiện nhiệm vụ với chân côn. Tuyệt đối không dùng chân trái để đạp ga vì sẽ gây nhầm lẫn.

Với xe số sàn, chân trái chỉ dùng để điều khiển chân côn, trong khi chân phải điều khiển chân phanh và chân ga. Hãy luyện tập thật kỹ trước khi điều khiển xe.

Chọn số phù hợp

Kinh nghiệm lái xe số sàn và kinh nghiệm để đời của nhiều tài xế kỳ cựu cho thấy, ép tăng số quá nhanh có thể gây quá tải cho hộp số và làm giảm tuổi thọ của nó. Người lái nên theo dõi sự tương thích giữa tốc độ, hoạt động của động cơ và cấp số. Từ đó, họ có thể biết cách chọn số phù hợp và không nên lười chuyển số. Tránh tạo áp lực cho hộp số bằng cách “tạo đà” trước khi chuyển số.

Côn ra – Ga vào

Sự phối hợp tốt giữa chân côn và chân ga được xem là quan trọng trong cách điều khiển xe số sàn. Khi chuyển số, người lái cần tuân theo nguyên tắc “côn ra, ga vào”. Đầu tiên, hãy giảm lực đạp ga và đạp chân côn hết cỡ. Sau đó, nâng hoặc hạ cấp số tùy theo mong muốn, sau đó từ từ nhả chân côn và đạp ga lên cho đến khi xe đạt được tốc độ như mong đợi. Nếu tuân theo kỹ thuật này sẽ giúp kéo dài tuổi thọ của ly hợp và hộp số xe.

Phanh trước và côn sau

Theo nhiều chuyên gia từ các hãng ô tô, chân côn chỉ nên được sử dụng để hỗ trợ khi xe giảm số tạo phanh động cơ hoặc để kiểm soát tránh tình trạng bị tắt máy khi di chuyển ở tốc độ thấp. Do đó, nếu muốn dừng xe, bất kỳ lúc nào cũng cần phải phanh trước. Chỉ nên đạp côn khi xe chuẩn bị hoàn toàn dừng lại.

Nhiều người mới học lái xe số sàn thường đạp côn sớm vì lo sợ xe tắt máy. Tuy nhiên, nếu không biết khi nào nên đạp côn, sau khi phanh, người lái nên đợi cho đến khi xe bắt đầu rung nhẹ, sau đó đạp côn. Dần dần, người lái sẽ làm quen và biết được thời điểm đúng để đạp côn, thay vì phải đợi đến lúc xe rung.

Nhiều người đạp côn sau khi đạp phanh, nhưng đạp côn quá sớm sau khi đạp phanh. Thậm chí có người đạp côn trước khi đạp phanh. Thói quen này rất nguy hiểm. Khi đạp côn, động cơ không còn hỗ trợ hãm xe. Lúc này, xe sẽ tiếp tục di chuyển do quán tính, dẫn đến quãng đường phanh dài hơn và tiềm ẩn nhiều nguy cơ.

Về số N khi dừng đèn đỏ

Đối với xe số tự động, việc chuyển vào số N khi dừng đèn đỏ không có lợi cho xe. Tuy nhiên, đối với xe số sàn thì việc này rất cần thiết. Chuyển xe vào số N sẽ giúp tách động cơ và ly hợp. Do đó, không có sự tiếp xúc giữa vòng bi và lò xo trong ly hợp. Điều này sẽ kéo dài tuổi thọ của các bộ phận.

Không về số N khi xe đang chạy

Nên hạn chế việc sử dụng số N khi đang lái. Chuyển số vào N khi xe đang chạy thường được coi là cách lái tiết kiệm nhiên liệu. Tuy nhiên, điều này có thể tạo áp lực lớn lên hộp số do ma sát, dẫn đến hỏng hóc hộp số. 

Hơn nữa, khi chuyển vào số N khi xe đang chạy, xe sẽ tiếp tục di chuyển theo động năng, không có sự hỗ trợ từ động cơ. Khi đó, hệ thống phanh phải hoàn toàn đảm nhận tác dụng hãm tốc độ, tạo áp lực lớn hơn cho hệ thống phanh so với khi có sự hỗ trợ từ động cơ. Việc này cực kỳ nguy hiểm, đặc biệt là khi đi xuống dốc, vì bạn không thể kiểm soát tốc độ xe một cách hiệu quả.

Không đặt chân chờ trên bàn đạp côn

Ly hợp là cầu nối giữa động cơ và hộp số. Chân côn có nhiệm vụ điều khiển việc ngắt ly hợp để xe có thể dừng mà động cơ vẫn hoạt động. Vì vậy, việc đặt chân lên bàn đạp côn có thể tạo ra lực làm bố ly hợp không ăn khớp với động cơ, dẫn đến tình trạng trượt ly hợp. Hậu quả của việc này là công suất không truyền tải đủ, tiêu thụ nhiên liệu gia tăng và đặc biệt là ly hợp sẽ bị mòn nhanh chóng.

Nhiều xe có bàn đạp côn nhẹ nên dễ bị tác động. Nếu người lái thường xuyên đặt chân lên chân côn, điều này sẽ ảnh hưởng nhiều đến bộ ly hợp. Việc đặt chân lên chân côn khi xe đang di chuyển là không cần thiết và không nên.

Không để tay trên cần số thường xuyên

Nhiều người khi lái xe số sàn thường có thói quen đặt một tay lên vô lăng và tay còn lại đặt lên cần số để thuận tiện trong việc chuyển số. Mặc dù có vẻ như thói quen này không gây hại, thực tế nó có thể tác động không tốt và nguy hiểm.

Xe số sàn hoạt động như sau: đầu tiên đạp côn, sau đó vào số, rồi nhả côn và cuối cùng là đạp ga. Khi người lái gắn số, cần số sẽ được liên kết trực tiếp với bộ phận cần gạt số. Bộ phận này tương tự như một cái “ngã ba” và có liên quan trực tiếp đến bộ truyền động của xe. Bằng cách kết nối với bộ truyền động, bộ truyền động mới có thể khớp với bánh răng số, từ đó xe có thể vào số.

Nếu người lái để tay trên cần số khi đang lái xe, bất kỳ va chạm nào giữa tay và cần số cũng có thể khiến cơ chế kết nối số không hoạt động đúng cách. Lúc này, bộ truyền động sẽ hoạt động với tốc độ cực kỳ cao. Việc này có thể làm hỏng cơ chế kết nối, giảm tuổi thọ của cả hai bộ phận và tiềm ẩn nguy cơ. Việc va chạm này có thể xảy ra bất kỳ lúc nào, do xe thường có những rung động nhỏ khi di chuyển. Mặc dù nhẹ nhàng, nhưng đôi khi cũng có thể đủ để tác động lên cần số.

Không dùng côn khi xe đang đứng dốc

Có nhiều cách để dừng và khởi động xe trên dốc, phương pháp phổ biến nhất là sử dụng phanh tay. Ngoài ra, nhiều người cũng sử dụng phương pháp đạp côn. Trong trường hợp này, người lái sẽ đạp chân côn, sau đó nhả ga để xe không bị trượt.

Tuy nhiên, theo nhiều tài xế có kinh nghiệm, không nên sử dụng phương pháp này, vì nó có thể làm côn nhanh hỏng do ma sát cao. Nếu cần thiết, chỉ nên áp dụng khi xe dừng ngang trên dốc ngay lập tức. Đối với người mới học lái xe số sàn, phương pháp tốt nhất để khởi hành trên dốc vẫn là sử dụng phanh tay.

Không dùng phanh tay khi xe ô tô đang chạy

Phanh tay được thiết kế để giữ cho xe ở vị trí đứng yên sau khi đã dừng hẳn. Kỹ thuật phanh tay chỉ hoạt động trên bánh sau khi xe chạy với tốc độ dưới 35 km/h. Tuy nhiên, nhiều chuyên gia khuyến nghị rằng, tuyệt đối không nên sử dụng phanh tay để dừng xe trong khi đang chạy. Việc sử dụng phanh tay sai cách có thể gây ra hậu quả nghiêm trọng như xe bị trượt dài, lật hoặc hỏng hóc hệ thống phanh. Chỉ nên sử dụng phanh tay như một biện pháp khẩn cấp nếu hệ thống phanh chân bị hỏng.

Ngoài ra, khi sử dụng phanh tay, người lái cần đảm bảo đã thả hoặc kéo hết phanh. Không nên để phanh tay ở vị trí giữa chừng, vì có thể làm cho dầu phanh sôi, dẫn đến hỏng hóc và mòn hơn.

Kết luận

Với những hướng dẫn đi xe ô tô số sàn mà Toàn Cầu Vàng đã nêu ở trên, đã phần nào giúp bạn nắm rõ được các bước thực hiện. Và để việc đi xe số sàn diễn ra trơn tru hơn, bạn cần phải luyện tập thường xuyên, trải nghiệm nhiều địa hình khác nhau thì việc đi xe tô tô số sàn không còn là trở ngại đối với bạn. Bạn có thể sử dụng dịch vụ thuê xe ô tô tự lái để thuê cho mình một chiếc xe ô tô số sàn rồi luyện tập, hiện có nhiều khách hàng đến thuê xe tại công ty Toàn Cầu Vàng để tập xe số sàn. Lưu ý, các đơn vị cho thuê chỉ cho bạn thuê xe số sàn khi bạn đã có bằng lái, tuy nhiên tay lái chưa cứng thôi nhé. Hãy đảm bảo an toàn cho bản thân mình và những người xung quanh mọi người nhé. Chúc mọi người thành công!